اگر در دنیای ارزهای دیجیتال (Cryptocurrencies) جست‌وجو کرده باشید، احتمالا با مفهوم «توکن امنیتی» یا Security Token برخورد کرده‌اید. توکن‌های امنیتی با استفاده از فناوری بلاکچین (Blockchain) راهی جدید برای تأمین مالی، سرمایه‌گذاری و مدیریت دارایی‌ها ارائه می‌دهند. در این مقاله تلاش می‌کنیم ضمن ارائه تعریفی دقیق از توکن امنیتی، نحوه عملکرد، انواع، مزایا، معایب و چشم‌انداز آینده آن را بررسی کنیم. همچنین به چگونگی مقررات قانونی و اهمیت توکن‌های امنیتی در حوزه‌های مختلف خواهیم پرداخت. اگر به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نوآورانه و پیشرو علاقه‌مند هستید یا به دنبال اطلاعات بیشتر درباره بازارهای نوظهور ارزهای دیجیتال هستید، تا انتهای این مطلب در مقاله ایرانکس با ما همراه باشید.
توکن چیست؟ تعریف و انواع آن
توکن‌ها واحدهای دیجیتالی از ارزش هستند که از طریق بلاکچین مدیریت می‌شوند. این دارایی‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
توکن امنیتی: نماینده یک سهم یا مالکیت قانونی در دارایی‌ها.
توکن ابزاری: برای دسترسی به محصولات یا خدمات خاص یک پروژه ایجاد می‌شود.
تفاوت بین ICO و IPO در عرضه توکن‌ها
توکن‌ها در هنگامی که موسسه پیشنهاد عرضه اولیه کوین (ICO) را بیان می‌کند، صادر می‌شوند (تقریباً همانند پیشنهاد عمومی اولیه یا IPO است). تفاوت اصلی بین IPO و ICO این است که در یک IPO، شما در مقابل سرمایه‌گذاری‌تان سهم دریافت می‌کنید، در حالی که در یک ICO، شما در مقابل سرمایه‌گذاری‌تان یک توکن دریافت خواهید کرد. توکن‌ها می‌توانند در آینده برای دسترسی به محصول یا خدمات یک شرکت به کار گرفته شوند.
معنی توکن امنیتی
توکن امنیتی (Security Token) اصطلاحی است که در حوزه‌های مختلف فناوری اطلاعات و مالی به کار می‌رود و می‌تواند معانی متفاوتی داشته باشد. در ادامه به دو کاربرد اصلی این اصطلاح اشاره می‌کنیم:
در حوزه امنیت فناوری اطلاعات: توکن امنیتی در این زمینه به یک وسیله فیزیکی یا نرم‌افزاری اشاره دارد که برای احراز هویت کاربران در سیستم‌های کامپیوتری استفاده می‌شود. این توکن‌ها می‌توانند شامل اطلاعاتی باشند که به صورت رمزنگاری شده احراز هویت کاربر را تایید می‌کنند. به عنوان مثال، توکن‌های یکبار مصرف (OTP) که کدهایی هستند تولید شده بر اساس زمان یا بر اساس یک الگوریتم خاص و بعد از استفاده یک بار، دیگر قابل استفاده نیستند.
در حوزه مالی و ارزهای دیجیتال: توکن امنیتی در این زمینه به نوعی از توکن‌های رمزنگاری شده اشاره دارد که نماینده مالکیت در یک دارایی واقعی، مانند سهام یک شرکت، املاک یا هر نوع دارایی دیگری است. این توکن‌ها تحت قوانین نظارتی مالی قرار دارند و به عنوان اوراق بهادار شناخته می‌شوند. توکن‌های امنیتی به دلیل اینکه حقوق و وظایف قانونی مرتبط با دارایی‌های مالی را نمایندگی می‌کنند، از توکن‌های معمولی ارزهای دیجیتال متمایز هستند.
در هر دو حالت، استفاده از توکن‌های امنیتی به منظور افزایش امنیت، کارایی و شفافیت در انجام تراکنش‌ها یا فرآیندهای احراز هویت است.
توکن امنیتی چگونه کار می‌کند؟
تکنولوژی توکن‌های امنیتی بر اساس اصول ارتباط رمزنگاری بین دستگاه کاربر و سرور عمل می‌کند. زمانی که یک کاربر فرآیند ورود به سیستم یا لاگین را آغاز می‌کند، توکن امنیتی یک کد تصادفی تولید می‌کند. سپس آن را رمزگذاری می‌کند و همراه با جزئیات احراز هویت کاربر به سرور ارسال می‌کند.
سرور نیز با پردازش این اطلاعات و ارسال یک پاسخ رمزگذاریشده که فقط دستگاه کاربر قادر به رمزگشایی آن است، صحت تعامل را تأیید می‌کند. توکن امنیتی قابلیت استفاده‌ی مجدد دارد و هر بار بدون اینکه نیاز باشد سرور اطلاعات حساس مانند نام کاربری یا رمز عبور را ذخیره کند، کدهای جدیدی ارائه می‌دهد. بنابراین خطر سرقت یا نقض داده‌ها را کاهش می‌دهد. بدین ترتیب توکن‌های امنیتی با تضمین اینکه این تبادل رمزگذاری‌شده‌‌ی منحصربه‌فرد تنها بین توکن و سرور به اشتراک گذاشته می‌شوند، فرآیند لاگین را قوی‌تر و ایمن‌تر می‌کنند.
انواع توکن امنیتی چیست؟
توکن‌های امنیتی در اشکال مختلفی وجود دارند که هرکدام برای برنامه‌ها و سطوح مختلف کنترل دسترسی طراحی شده‌اند. برخی از رایج‌ترین انواع این توکن‌ها در ادامه معرفی می‌کنیم.
رمزهای یک‌بار‌مصرف (OTP)
رمزهای یک‌بار‌مصرف توکن‌هایی دیجیتالی هستند که برای تولید یک رمز عبور منحصربه‌فرد برای هر بار ورود به سیستم طراحی شده‌اند. پس از احراز هویت کاربر با OTP، کد منسوخ می‌شود و از استفاده‌ی مجدد یا رهگیری جلوگیری می‌کند. این توکن‌ها از الگوریتم‌های رمزنگاری برای ایجاد OTP از یک کلید مخفی استفاده می‌کنند که نقاط داده‌ی منحصربه‌فرد را با هم ترکیب می‌کند و اغلب شامل یک شناسه‌ی یک‌بار‌مصرف تصادفی یا دارای محدودیت زمانی است. OTP به‌طور گسترده در احراز هویت دوم عاملی (2FA) برای ارائه‌ی یک لایه‌ی امنیتی افزوده، به‌ویژه در سیستم‌های مالی و سیستم‌های دارای امنیت بالا استفاده می‌شود.
توکن‌های غیرمتصل (Disconnected Tokens)
توکن امنیتی غیرمتصل، مستقل از سیستمی که ورود به آن را احراز هویت می‌کنند عمل می‌نمایند و معمولاً یک کد منحصربه‌فرد ایجاد می‌کنند که کاربر آن را به صورت دستی وارد می‌کند. آنها به صورت فیزیکی به کامپیوتر یا دستگاه متصل نمی‌شوند، اما هم‌چنان امنیت ورود را با ارائه‌ی یک کد جدید در هر لاگین افزایش می‌دهند. اپ‌های احراز هویتی تلفن همراه یا توکن‌های سخت‌افزاری ازین دسته هستند که کدهایی را برای ورود به VPN بدون نیاز به اتصال مستقیم تولید می‌کنند. این توکن‌ها می‌توانند برای دسترسی از راه دور و همین‌طور برای کاربرانی که نیازمند انعطاف‌پذیری در دستگاه‌ها و پلتفرم‌های مختلف هستند، مؤثر باشند.
توکن‌های متصل (Connected Tokens)
توکن امنیتی متصل، دستگاه‌هایی فیزیکی هستند که مستقیماً از طریق یک پورت مانند یو‌اس‌بی (USB) یا ارتباط حوزه نزدیک/ ان‌اف‌سی (NFC) به یک سیستم متصل می‌شوند. هنگامی که این توکن‌ها به سیستم وصل شده یا اسکن می‌شوند، با اعتبارسنجی اطلاعات توکن از طریق تعامل مستقیم با دستگاه به کاربران اجازه‌ی دسترسی به سیستم را می‌دهند. به‌عنوان‌مثال، دستگاه‌هایی موسوم به یوبی‌کی (YubiKey) وجود دارند که از پروتکل‌های مختلف احراز هویت پشتیبانی می‌کنند و می‌توانند در محیط‌های با امنیت بالا که به اعتبارسنجی فوری مبتنی بر توکن نیاز دارند، استفاده شوند. این توکن‌ها به‌ویژه در محیط‌هایی که نیاز به احراز هویت فیزیکی دارند، مستقیم‌تر و یک‌پارچه‌تر با پروتکل‌های امنیتی ادغام می‌شوند.
توکن‌های بدون تماس (Contactless Tokens)
توکن‌های بدون تماس با برقراری ارتباط بی‌سیم با سیستم ازطریق تکنولوژی‌هایی مانند بلوتوث یا RFID، احراز هویت کاربران را تأیید می‌کنند. این اتصال به کاربران اجازه می‌دهد تا بدون اتصال فیزیکی به سیستم‌ها دسترسی پیدا کنند.
توکن‌های بدون تماس، فرآیند احراز هویت را در محیط‌هایی مانند فضاهای اداری امن یا فضاهای مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی که دسترسی سریع و بدون استفاده از دست ضروری است، بسیار راحت می‌کنند. این توکن‌ها با امکان‌پذیر کردن دسترسی ایمن به سیستم در یک محدوده‌ی خاص، امنیت و تجربه‌ی کاربری را ارتقا می‌دهند.
توکن‌های نرم‌افزاری تأیید یگانه (SSO)
توکن‌های نرم‌افزاری تأیید یگانه یا SSO با ذخیره‌ی اعتبارنامه‌های دیجیتالی رمزگذاریشده مانند نام‌های کاربری و رمزهای عبور در یک توکن، امکان ورود آسان به چندین سیستم مختلف را برای کاربران فراهم می‌کنند. این به کاربران اجازه می‌دهد تا با یک بار احراز هویت، به برنامه‌ها یا خدمات مختلف دسترسی داشته باشند و نیاز به مدیریت رمزهای عبور متعدد را کاهش می‌دهد. توکن‌های SSO به‌ویژه در سازمان‌های بزرگ ارزشمند هستند؛ جایی که کارکنان باید به‌طور مؤثر به چندین سیستم امن دسترسی داشته باشند. این توکن‌ها راحتی و امنیت بیشتری برای کاربران فراهم می‌کنند.
توکن‌های قابل‌برنامه‌ریزی (Programmable Tokens)
توکن‌های قابل‌برنامه‌ریزی به‌طور پویا یک کد دسترسی جدید را در فواصل زمانی تعیین‌شده (معمولاً هر ۳۰ ثانیه) تولید می‌کنند که امکان دسترسی ایمن و دارای محدودیت زمانی را به سیستم‌ها فراهم می‌کند. این نوع توکن‌ها مانند سرویس توکن ایمنی آمازون وب سرویس (AWS) که اغلب در محیط‌های ابری و دیگر سیستم‌های حساس استفاده می‌شوند، کدهایی منحصربه‌فرد و دارای محدودیت زمانی تولید می‌کنند. بدین ترتیب به مدیران و کاربران فناوری اطلاعات، دسترسی موقت اعطا می‌کنند. این توکن‌ها با به‌روزرسانی مکرر کد، خطر دسترسی غیرمجاز از طریق اعتبارنامه‌های سرقت‌شده را کاهش می‌دهند.
کارت‌های هوشمند
کارت‌های هوشمند شبیه کارت‌های اعتباری سنتی هستند، اما حاوی یک تراشه‌ی تعبیه‌شده هستند که اطلاعات کاربر را در خود نگه می‌دارد. این کارت‌ها که معمولاً در تراکنش‌های مالی و نقاط دسترسی با امنیت بالا استفاده می‌شوند، برای احراز هویت نیاز به وارد شدن در یک دستگاه کارت‌خوان دارند. برخی از سیستم‌ها از این کارت‌ها به‌عنوان بخشی از یک احراز هویت چند‌عاملی (Multifactor Authentication) استفاده می‌کنند و آنها را با رمز عبور یا پین، یا گاهاً یک عامل اضافی مانند تأیید بیومتریک ترکیب می‌کنند. تلفیق امنیت فیزیکی و دیجیتالی، کارت‌های هوشمند را برای برنامه‌های بسیار امن (به‌ویژه در محیط‌هایی که با تراکنش‌های حساس سروکار دارند) ایده‌آل می‌کند.
توجه داشته باشید که توکن‌های امنیتی سفارشی‌شده می‌توانند شامل صفحه‌کلید‌هایی برای حفاظت از رمز عبور، ذخیره‌گاه‌های داده‌های بیومتریک برای تشخیص اثر انگشت یا عنبیه و طراحی‌های مقاوم در برابر دست‌کاری برای جلوگیری از سرقت فیزیکی داده‌ها باشند. این ویژگی‌های امنیتی اضافی می‌توانند آنها را نسبت به دسترسی‌های غیرمجاز ایمن‌تر کنند.
مزایا و معایب توکن امنیتی
در جدول زیر نگاهی مزایا و معایب توکن‌های امنیتی را می‌توانید مشاهده کنید:
معایب
مزایا
پیروی از مقررات سخت‌گیرانه و بعضاً پیچیده اوراق بهادار
شفافیت و امنیت ناشی از فناوری بلاکچین
ریسک‌های قانونی و حقوقی در کشورهای مختلف
امکان جذب سرمایه از سراسر جهان
وابستگی به زیرساخت‌های فنی و قانونی بلاکچین
نقدشوندگی بالا نسبت به اوراق سنتی
پیچیدگی در ارزش‌گذاری و تغییرات سریع در قوانین
دسترسی به بازارهای سرمایه نوظهور
سخن پایانی؛ توکن امنیتی یا ابزاری؟
امیدواریم این مقاله به شما کمک کرده باشد تا تفاوت‌های اساسی میان توکن امنیتی و توکن ابزاری را درک کنید. حال حاضر یادگرفتیم که یکی از آنها سرمایه‌گذاران را به عمل خاصی ترغیب می‌کند، در حالی که دیگری یک قرارداد نمایندگی از مالکیت قانونی دارایی است.
هر دو نوع توکن نقش مهمی در بلاکچین ایفا می‌کنند. انتخاب بین این دو به نیاز پروژه و مخاطبان هدف بستگی دارد. برای سرمایه‌گذاری امن، توکن‌های امنیتی گزینه مناسبی هستند. اما برای دسترسی به خدمات یا محصولات، توکن‌های ابزاری بهترین انتخاب خواهند بود.
نظرات کاربران